कञ्चनपुरकी १३ वर्षीया बालिका निर्मला पन्तको बलात्कारपछि हत्या भएको ६० दिन बितिसक्दा पनि अनुसन्धानको प्रगति भने शून्यमै रहेको छ।
भीमदत्त नगरपालिका २ उल्टाखामकी पन्तको गत साउन १० गते बलात्कारपछि हत्या भएको थियो। उनको शव स्थानीयले ११ गते गाउँ नजिकैको उखुबारीमा उनको शव फेला पारेका थिए।
साथीको घरमा होमवर्क गर्न भनेर गएकी बालिकाको बलात्कारपछि हत्या भएको दुई महिना बितिसक्दा पनि प्रहरीले अपराधी पत्ता लगाउन सकेको छैन। निर्मलाको शव भेटिएको दिन साउन ११ देखिनै अनुसन्धानमा जुटेको कञ्चनपुर प्रहरीले अहिलेसम्म घटनामा संलग्न अपराधीबारे कुनै ठोस प्रमाण जुटाउन सकेको छैन।
‘अझैसम्म खासै ठोस प्रमाण फेला पर्न सकेन,’ कञ्चनपुरका प्रहरी प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक कुबेर कडायतले भने, ‘गहन ढंगले अनुसन्धान भइरहेको छ, तर अपराधी को हुन भन्ने स्पष्ट भइसकेको छैन।’ उनले अनुसन्धानमा संलग्न टोलीले घटनाबारे विभिन्न माध्यमबाट प्राप्त हुने सूचनालाई पछ्याउँदै सूक्ष्म ढंगले अनुसन्धान गरिरहेको दाबी गरे।
अनुसन्धानमा कञ्चनपुर प्रहरीलाई प्रहरी प्रधान कार्यालयले बनाएको अनुसन्धान टोली पनि सघाइरहेको छ। गत भदौँ ३१ गते नेपाल प्रहरीले घटनाको विषयमा छानविन गर्न डीआइजी धिरु बस्नेतको संयोजकत्वमा समिति पुनगर्ठन गरि पुनः अनुसन्धानका लागि कञ्चनपुर पठाएको छ। तर, उक्त टोलीले पनि अहिलेसम्म ठोस प्रमाण जुटाउन सकेको छैन। यसरी हेर्दा प्रहरीको अनसन्धान अहिलेसम्म पनि अपराधीको छेउछाउ पुग्न सकेको देखिँदैन्। प्रहरीले अनुसन्धान गरिरहेको जनाए पनि अनुसन्धान कुहिरोको कागजस्तो आफैमा रुमलिइरहेको देखिन्छ।
सुरुमा घटनाको अनुसन्धानमा प्रहरीले गरेको गल्तीका कारण अनुसन्धान झन्झटिलो बनेको र रहस्यमयी जस्तो बन्न पुगेको पछिल्ला अनुसन्धान टोलीको निष्कर्ष छ। निर्मला हत्याकाण्डमा प्रहरी प्रशासन निकै आलोचित भयो। अनुसन्धानमा उच्च छवि बनाएको सिआइबी पनि घटनाको प्रमाण लुकाउनमा खोजेको आरोपमा फस्यो। प्रहरी इतिहास मै पहिलो पटक सिआईबी पनि अनुसन्धानमा चुकेको छ। यसले नेपाल प्रहरीको अनुसन्धान प्रक्रियामा नै प्रश्न चिन्ह लगाएको छ।
प्रहरीले नै प्रमाण नष्ट बनाएको भन्ने आरोप लागेसँगै प्रहरीले तत्कालिन एसपी डिल्लीराज बिष्ट, सिआइबीका डिएसपी अंगुर जिसी, डिएसपी ज्ञानबहादुर सेठी, दुई जना प्रहरी निरीक्षक र एक जना असईलाई निलम्बन गरेको थियो। निर्मला हत्याका वास्तविक दोषी पहिचान हुन नसक्दा प्रहरीप्रतिको जनताको विश्वास घट्दै गएको छ।
छोरीको न्यायका लागि जिल्लामा मात्रै नभएर काठमाडौँसम्म पुगेका निर्मलाका आमाबाबु सरकारको रवैया र प्रहरी तथा अनुसन्धान टोलीको अनुसन्धानको गति हेर्दा न्याय पाउँने आशा मर्दै गएको बताउँछन्।
स्थानीय सरस्वती माध्यमिक विद्यालयमा कक्षा ९ मा पढ्ने पन्तको बलात्कारपछि हत्याको विरोधमा देशैभर उनको पक्षमा न्याय माग्दै कञ्चनपुरसहित देशैभर प्रदर्शन भइरहेको छ। हत्याको विरोधमा महेन्द्रनगरबाट शुरु भएको प्रदर्शन देशभरि नै फैलिएको हो। मुख्य अभियुक्त भनेर मानिसिक अवस्था ठीक नभएका स्थानीय दिलीपसिंह बिष्टलाई सार्वजनिक गरेपछि महेन्द्रनगरमा भइरहेको आन्दोलनले उग्ररुप लियो।
स्थानीयको आन्दोलन चर्किएपछि प्रहरीले आन्दोलन दबाउनका लागि लाठी र अश्रुग्यासमात्रै प्रहार गरेन गोलीसमेत चलायो। प्रहरीको गोली लागि दुई दर्जन आन्दोलनकारी घाइते भए भने स्थानीय युवा सन्नी खुनाले ज्यान नै गुमाउनु प¥यो ।
घटना घटेको दुर्ई महिनाको अवधिमा कञ्चनपुर लगायत देशैभरि बिभिन्न घटना भए।
निर्मला हत्यापछिका घटनाक्रम यहाँ प्रस्तुत गरिएको छः
यस्तो निर्मला हत्याकाण्डपछिका ६० दिनको घटनाक्रम
साउन १०
— बिहान १० बजे गृहकार्य गर्छु भनि साथी रोशनी बमको घर गएकी र त्यहीबाट बेपत्ता भएकी।
— निर्मलाकी आमा दुर्गादेवीद्वारा प्रहरीमा छोरी हराएको जानकारी।
साउन ११
— निर्मलाको शव भीमदत्त नगरपालिका १९ स्थित उखुबारीमा भेटिएको।
साउन १२
— हत्याको बिरोधमा महेन्द्रनगरमा प्रदर्शन शुरुः वास्तविक हत्यारालाई कानुनी दायरामा ल्याउन माग गर्दै दिनदिनै प्रदर्शन।
साउन १४
— निर्मला पन्तको अन्त्यष्टि।
भदौ ४
— मुख्य अभियुक्त भनेर मानसिक सन्तुलन गुमाएका ४१ वर्षीय दिलीपसिंह बिष्ट पक्राउ।
— न्याय माग्दै जिल्ला प्रहरी कार्यालयमा धर्ना।
भदौँ ६
—महेन्द्रनगरमा भएको प्रदर्शनमा प्रहरी र प्रदर्शनकारीबीच झडप हुँदा दुई दर्जन घाइते।
— प्रहरीद्वारा १० सेल अश्रुग्यास प्रहार।
भदौ ७
—आन्दोलनका क्रममा दुई प्रहरी र ६ आन्दोलनकारी घाइते। प्रहरीद्वारा आन्दोलनकारीमाथि गोली र अश्रुग्यास प्रहार।
— कारागार व्यवस्थापन विभागका महानिर्देशक हरिप्रसाद मैनालीको संयोजकत्वमा पाँच सदस्यीय छानबिन समिति गठन।
— सिडियो कुमार खड्का र एसपी डिल्लीराज बिष्टलाई विभागमा फिर्ता बोलाई उनीहरुको स्थानमा क्रमशः तीर्थ अधिकारी र कुवेर कडायत खटाइए।
— आन्दोलनका क्रममा घाइते भएका सम्पूर्णको खर्च सरकारले ब्योहोर्ने घोषणा।
भदौ ८
— गृह मन्त्रालयले बनाएको छानबिन टोली महेन्द्रनगर पुगी काम शुरु।
— प्रमुख जिल्ला अधिकारी तारानाथ अधिकारी कञ्चनपुरमा हाजिर।
— आन्दोलनका क्रममा प्रहरीले चलाएको गोली लागि सन्नी खुनाको मृत्यु।
— महेन्द्रनगर आसपासका क्षेत्रमा कफ्र्यु लगाउन शुरु।
— घाइते आन्दोलनकारीलाई भेट्न गृहमन्त्री रामबहादुर थापा त्रिवि शिक्षण अस्पतालमा।
भदौ ९
— सोधपुछका लागि निर्मलाकी साथी रोशनी बम र उनकी दिदी बबिता बम प्रहरी नियन्त्रणमा।
— सन्नी खुनाको अन्त्यष्टि।
— निर्मला पन्त र सन्नी खुनाको परिवारलाई राहतस्वरुप १०÷१० लाख दिने सरकारको घोषणा ।
— प्रहरीले चलाएको गोली लागेर घाइते भएका सुरेश प्रकाश चटौत र उमेश देउवालाई कोहलपुर रेफर।
— न्यायका लागि काठमाडाँैमा प्रदर्शन।
— एसपी डिल्लीराज बिष्ट निलम्वित।
— डिएसपी ज्ञानबहादुर सेटी र प्रहरी उपरिक्षक एकेन्द्र खड्का प्रहरी मुख्यालयमा फिर्ता।
भदौ १०
— बिहान १० बजेदेखि महेन्द्रनगरमा कफ्र्यु जारी।
भदौ ११
— बेलुका ६ बजेदेखि बिहान ५ बजेसम्म फेरी कफ्र्यु जारी।
— सम्पादकहरुसँगको भेटमा प्रधानमन्त्रीको अपराधी पत्ता लगाउने प्रतिवद्धता।
— ‘निर्मलाका निम्ति न्याय’का लागि काठमाडौँको माइतीघरमा लाइभ कार्टुन र पेन्टिङ प्रदर्शनी।
भदौँ १२
— डिएसपी कृष्णराज ओझाको नेतृत्व छानबिन समिति गठन ।
— महेन्द्रनगरमा पुनः कर्फ्यु आदेस जारी ।
— दिलिपसिंह विष्टलाई स्वास्थ्य परीक्षणका लागि काठमाडाँै लगियो।
भदौ १५
— निर्मलाका सहपाठीद्वारा वास्तविक हतयाराको पहिचानको माग गर्दै प्रधानमन्त्रीलाई खुला पत्र।
— खानेपानी मन्त्री बिना मगरद्वारा निर्मला र आन्दोलनमा मृत्यु भएका सन्नीका घर–परिवारसँग भेट।
भदौ २१
— प्रहरी महानिरीक्षक सर्वेन्द्र खनाल निर्मलाको घरमा।
— अनुसन्धानमा व्यापक त्रुटी भएको मानव अधिकार आयोगको निष्कर्ष।
— प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले नेपाल टेलिभिजनसँगको अन्तर्वार्ताका क्रममा निर्मलाको शव पोष्टमार्टमपछि अन्तिम दाहसंस्कारका लागि घाट लैजाने क्रममा भीमदत्त नगरपालिकाका मेयर सुरेन्द्र विष्टको घरको आँगनमा राखिएको, उच्चस्तरीय छानविन समितिलाई अनुसन्धानमा बाधा पुर्याएको लगायतका झुटो कुराहरु बोलेको भन्दै सर्वत्र बिरोध।
भदौ २२
— महानिरीक्षक खनालद्वारा घटनाको अनुसन्धान प्रक्रियामा प्रहरीको कमजोरी भएको स्वीकार।
भदौ २४
— दिलिपसिंह विष्टलाई ४ दिन थुनामा राख्न म्याद थप।
भदौ २५
— हरिप्रसाल मैनाली नेतृत्वको उच्च स्तरीय छानविन टोलीका सदस्य वीरेन्द्रबहादुर केसीले सुरक्षाको कारण देखाउँदै समितिबाट राजीनामा।
भदौ २६
— दिलिपसिंह बिष्टको डिएनए म्याच नखाएपछि रिहाइ
— बम दिदिबहिनी पनि साधारण तारिखमा छुटे।
भदौ २७
— निर्मलाका आमाबुबा न्यायको लागि काठमाडौँ गए।
— उच्चस्तरीय छानबिन समितिबाट राजीनामा दिएका केसी पुनः समिति मै फिर्ता ।
— झुटो’अनुसन्धान गर्ने प्रहरी अधिकारीलाई कारबाहीको तयारी।
— न्यायको माग गर्दै महेन्द्रनगरमा आमा समूह फेरि आन्दोलित, कालो साडी लगाएर कालो तीज ।
भदौँ २८
— निर्मलाका आमाबुबा र अधिकारकर्मीको पत्रकार सम्मेलन।
— नेपाली कांग्रेसद्धारा वास्तविक हत्यारा पक्राउको माग गर्दै संसद बैठक अवरुद्ध।
— निलम्बित एसपी डिल्लीराज विष्टसहित उनका छोरा किरण तथा भीमदत्त नगरपालिकाका नगरप्रमुख सुरेन्द्र विष्टका भतिज आयुष विष्टको डीएनए परीक्षण सुरु।
— न्याय माग्दै थाली, चम्चा, मोटर साइकल, अटो र साइकलको हर्न बजाएर महेन्द्रनगरमा प्रदर्शन।
भदौ २९
— सदनमा सांसदद्वारा सरकारको आलोचना।
— निर्मला हत्याकाण्डको अनुसन्धान अन्तिम चरणमा रहेको गृहमन्त्री थापाद्वारा सदनलाई जानकारी।
भदौ ३०
—डिएसपी ज्ञानबहादुर सेटी, अंगुर जिसी, प्रहरी निरीक्षक जगदीश भट्ट, एकेन्द्र खड्का,र प्रहरी सहायक निरीक्षक रमासिंह धामी निलम्वन।
— निर्मलाका निम्ति न्याय माग्दै देशैभर प्रदर्शन।
— नेवि संघद्वारा महेन्द्रनगरमा प्रदर्शन र कञ्चनपुर बन्द।
भदौ ३१
— डीआइजी धिरु बस्नेतको संयोजकत्वमा शक्तिशाली छानबिन समिति गठन।
— निर्मलाका लागि न्याय माग्दै झलारी, धनगढीसहित बैतडीमा पनि प्रर्दशन।
— झलारीमा देउडा खेल खेल्दै वास्तविक हत्यारा सार्वजनिकको माग।
असोज १
— निर्मलाका आमाबुबाद्वारा प्रधानमन्त्रीसँग भेट ।
— हत्याराले कुनै पनि हालतमा उन्मुक्ति नपाउने प्रधानमन्त्रीको आश्वासन।
असोज २
— पीडित तथा स्थानीयसँग समन्वय गरि अनुसन्धान प्रभावकारी बनाउनको लागि प्रहरी मुख्यालयले एसपी दुर्गा सिंह (चन्द) लाई महेन्द्रनगर खटायो।
— निर्मलाका आमाबुवा काठमाडाँैबाट कञ्चनपुर फिर्ता।
— नेपाली काँग्रेस कञ्चनपुरद्वारा निर्मलाको हत्यारालाई छिटो कानुनी कारबाहीको दायरामा ल्याउनु पर्ने मागका साथ प्रधानमन्त्रीलाई ज्ञापन पत्र।
असोज ३
— संविधान दिवसका अवसरमा देशभर बिभिन्न कार्यक्रम गरिए पनि कञ्चनपुरमा भने निर्मलाको न्यायको लागि बिभिन्न छलफल, सडक नाटक गरिए।
असोज ७
— नेपाल महिला संघद्धारा कञ्चनपुर लगायत ७७ वटै जिल्लामा प्रदर्शन तथा प्रधानमन्त्रीलाई ज्ञापन पत्र।