प्रदेश नम्बर ५ लाई नै खुला दिशामुक्त बनाउने अभियानमा कपिलवस्तु बाधक बनेको छ । प्रदेश नम्बर ५ का १२ जिल्ला मध्ये कपिलवस्तु सरसफाईको दृष्टिले सबै भन्दा पछि रहेको तथ्यांकले देखाएको छ । एक दशक देखि जिल्लामा खुला दिशामुक्त बनाउने अभियान जारी छ । तर त्यसले अझै सम्म सार्थकता पाउन भने सकेको छैन ।
पछिल्लो पटक फेरी जिल्लालाई खुला दिशाुमक्त घोषणाका लागि मिति सरेको छ ।
जिल्लालाई खुला दिशामुक्त घोषणा गर्न गरिएको मिति सरेको स¥यैछ । समयमा काम पुरा हुन नसकेपछि ६ औं पटक मिति सारिएको छ । ०७१ देखि ०७४ चैत्र सम्म घोषणा गर्ने भन्दै सरोकारवालाले ५ पटक प्रतिबद्धता गरेका थिए । पटक पटक मिति सार्दै प्रतिबद्धता गर्दापनि जिल्ला खुला दिशामुक्त हुने अवस्था देखिएको छैन् । पछिल्लो पटक गत साता तौलिहवामा खुला दिशामुक्त घोषणा गर्न आयोजित सुक्ष्म कार्ययोजना तयारी कार्यशाला गोष्ठीमा सरोकारवालाले जिल्लालाई मंसिर मसान्त भित्र खुला दिशामुक्त गर्ने प्रतिबद्धता गरेका छन् । कार्यक्रममा सहभाग स्थानीय निकायका प्रमुख र उप प्रमुखहरुले मंसिर भिध जसरी पनि जिल्लालाई खुला दिशामुक्त बनाउने प्रतिबद्धता जनाएका हुन ।
‘३ महिना पनि समय छैन्’ जिल्ला समन्वय समितिका प्रमख तथा जिल्ला खानेपानी तथा सरसफाई स्वच्ता समन्वय समितिका अध्यक्ष नारायण खनालले भने, ‘शौचालयमा कमजोर पुर्वाधार रहेको कपिलवस्तु र कृष्णनगर नगरपालिकाको काम प्रभावकारी नहुदा फेरी पनि समस्या आउन सक्छ ।’ विषयमा संवेदनशिल नहुदा उक्त नगरपालिकाका जिम्मेवार व्यक्तीहरु बैठक, गोष्ठी र भेलामै आउदैनन्, त्यसकारण पनि समस्या भईरहेको छ उनले भने । जब सम्म उक्त नगरपालिकाले चासो दिदैनन्, तब सम्म जिल्लालाई खुला दिशामुक्त घोषणा गर्न निक्कै गाहैं छ उनले भने । सुरुमा सन् ०७१ सालमा सन् २०१५ भित्रै खुला दिशामुक्त बनाउने घोषणा गरिएको थियो । त्यसपछि सन् २०१६ भित्र, नभए पछि सन् २०१७ भित्र घोषणा गर्ने प्रतिबद्धता भएको थियो । त्यसपछि ०७४ चैत्र मसान्त भित्र र त्यो पनि हुन नसकेपछि ०७५ असार मसान्त भित्र घोषणा गर्ने योजना थियो । राष्ट्रिय खानेपानी तथा सरसफाई समन्वय समितिका सचिव दबेन्द्र कुमार झाले जिल्लालाई खुला दिशामुक्त बनाउने अभिभारा सबै सराकारवलाको रहेको बताए । उनले सबैले मिलेर जिल्लालाई चाडोभन्दा चाडो खुला दिशामुक्त बनाउनु पर्ने बताए । प्रमुख जिल्ला अधिकारि अर्जुन प्रसाद पोख्रेलले सुक्ष्म योजना बनाई अघि बढे जिल्ला खुला दिशामुक्त हुने बताए ।
यहाका १० स्थानीय तह मध्ये वाणगंगा र बुद्धभूमि नगरपालिका तथा विजयनगर गाउपालिका मात्र खुला दिशामुक्त बनेका छन् । ७ स्थानीय तह खुलादिशा मुक्त घोषणा हुन सकेका छैनन् । जिल्लाका ९२ हजार ७ सय ३३ घरधुरी मध्ये ९३ दशमलव १५ घरधुरीमा मात्र शौचालय बनेका छन् । ६ हजार ३ सय ६७ घर शौचालय विहिन छन् । कपिलवस्तु नगरपालिकाको वार्ड नं. १, २ र ३ खुलादिशा मुक्त हुन सकेका छैनन् । त्यस्तै वार्ड नं. ४, ५, ६ र ७ पनि हुन सकेका छैनन् ।महाराजगंज नगरपालिका वार्ड नं. २, ३ र ८ पनि हुन सकेका छैनन् । शिवराज नगरपालिका वार्ड नं. ६, ७ र ८ पनि भएका छैनन् । कृष्णनगर नगरपालिका वार्ड नं. १, २, ३ र ४ भएका छैनन् । त्यस्तै वार्ड नं. ७, ८, ९, १० र १२ पनि हुन सकेका छैनन् । यशोधरा गाउपालिका वार्ड नं. १ र ५ तथा मायादेवी गाउपालिका वार्ड नं. १ र ८ भएका छैनन् । शुद्धोदन गाउपालिका वार्ड नं. ३, ४ र ६ पनि भएका छैनन् ।
सबैभन्दा कमजोर अवस्था कृष्णनगर नगरपालिको छ । त्यहाका ९ वटा वार्ड अझै खुला दिशामुक्त हुन सकेको छैनन् । कपिलवस्तु नगरपालिकाकाका ७ वटा, महाराजगंज नगरपालिकाका ३ वटा र शिवराज नगरपालिकाको ३ वटा वार्ड खुला दिशामुक्त घोषणा भएका छैनन् । यस्तै यशोधरा र मायादेवीको २÷२ वटा वार्ड, मायादेवीको ३ वटा र शुद्धोदन गाउपालिकाका ३ वटा वार्ड खुला दिशामुक्त भएका छैनन् । सघन अभियान चलाएपनि पुर्व प्रतिबद्धता अनुसार जिल्ला खुला दिशामुक्त हुन नसक्दा समस्या भएको खानेपानी तथा सरसफाई डिभिजन कार्यालय निमित्त प्रमुख युद्धप्रसाद गुप्ताले बताए । महाराजगंज नगरपालिकाका प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत डोलकराज ढकालले नगरपालिकालाई १ महिना भित्र खुला दिशामुक्त बनाउने गरि काम गरिरहेको बताए ।
